هدف اقتصاد مقاومتی در وحله ی اول شناخت ضعف ها  و قوت های خود و دشمن  و  در مرحله ی بعد پیش بینی چالشهای احتمالی آینده و تلاش برای تصحیح شرایط موجود برای پیشگیری یا تخفیف مشکلات در آینده است تا از این طریق موانع رشد کشور به حداقل برسد.

پس از یک دوره جنگ های سخت بین بلوک غرب و بلوک شرق و آسیب های جدی در زمینه های مختلف،آمریکا به فکر روشی بهتر و کم هزینه تر برای شکست دشمنان خود افتاد. تئورسین های جنگی آمریکا مانند "جان کالینز " نوع جدیدی از جنگ ها را ابداع کردند که میتوانست بدون جنگ فیزیکی و آسیب خوردن از دشمن،به اهداف خود که نابودی و شکست دشمن بود،دست یابد. نام این نوع از جنگ ها "جنگ نرم" گذاشته شد. پایه‌ی این نوع جنگ بر "قدرت نرم" گذاشته شده است،یعنی کشور شروع کننده بر پایه ی برتری های نرم خود به تجاوز دست میزند. بر همین اساس جنگ نرم زیر شاخه های بسیاری چون "انقلاب مخملی،انقلاب رنگی،عملیات روانی،جنگ رسانه ای و ..." است که هر یک بر پایه ی یک قدرت نرم بنا شده است. هدف جنگ نرم این است که به طور غیر مستقیم به فروپاشی کشور هدف دست یابد و این جز از طریق مردم آن کشور محقق نمی شود. در واقع در جنگ نرم،به وسیله ی ابزار های مختلف،نارضایتی از حکومت در مردم ایجاد و تشدید شده و در نهایت با یک انقلاب مردمی حکومت تغییر میابد. یکی از راه کارها برای ایجاد نارضایتی در مردم اقتصاد است. در واقع جنگ اقتصادی زیر شاخه ای از جنگ نرم است. برای شناخت این نوع جنگ و ابزارهای آن باید از بستر جنگ که اقتصاد است آگاهی یافت.  

عوامل اثرگذار بر نحوه عملکرد اقتصاد به دو دسته ی عوامل داخلی و عوامل خارج از اقتصاد هر کشور تقسیم میشود. 

تغییر و دگرگونی در هر یک،بسته به نوع تغییر میتواند باعث ایجاد موانع برای رشد اقتصاد شده و بسترهای رشد اقتصادی را تهدید کند. هدف  تحریم های اقتصادی که جزء دسته دوم هستند،این است که با ایجاد موانع و چالش ها در راه پیشرفت اقتصادی،در درجه اول باعث کند شدن آن و در نهایت ورشکستگی و نابودی اقتصاد کشور تحریم شونده  گردند. بدیهی است که با پرداختن صرف به مسائل داخلی و عدم توجه به تحریم ها‌‌،نتیجه ی مطلوب حاصل نمی شود ، چرا که رشد اقتصادی در گرو تناسب هر دوی این عوامل است. لذا موضوع اقتصاد مقاومتی مطرح میشود تا از طریق شناخت نوع تحریم ها،چگونگی و میزان اثر گذاری هر یک به ارائه ی راهکار هایی برای کم اثر کردن تحریم ها  و در حدی بالاتر، باعث بی اثر شدن آنها شود.

میزان موفقیت اقتصاد مقاومتی نیز بر همین اساس تعیین میشود، هر چند که نفس وجود اقتصاد مقاومتی نسبت به نبود آن دارای مزایای فراوانی است. البته نباید به اقتصاد مقاومتی به عنوان یک طرح و  برنامه ی کوتاه مدت نگاه کرد  زیرا  تا زمانی که ایران عَلَم استکبار ستیزی را در دست دارد با این گونه تحریم ها از جانب استکبار جهانی روبرو خواهد بود و در نتیجه افق برنامه ریزی‌ها در اقتصاد مقاومتی بلند مدت است.  پس شاخص موفقیت اقتصاد مقاومتی جهت ارزیابی آن،صرفا بررسی اوضاع و شرایط حال کشور نیست چرا که ممکن است بدلیل تحریم ها مشکلات عدیده ای در کشور وجود داشته باشد حال آنکه هدف اقتصاد مقاومتی کم کردن این مشکلات است، پس این احتمال وجود دارد که با وجود اجرای اقتصاد مقاومتی،به خاطر گسترده بودن تحریم ها،همچنان مشکلاتی وجود داشته باشد که این نباید باعث قضاوت نادرست درباره ی اقتصاد مقاومتی شود و البته نباید در مردم هم این احساس وجود داشته باشد که با اجرای این طرح،دیگر مشکلی وجود نخواهد داشت و توجه به این موضوع خود یکی از مهمترین مسائل در تبیین اقتصاد مقاومتی است.

هر اقتصادی ماهیتا مانند سیستمی حساب شده عمل میکند که نتیجه و خروجی دارد و آن خروجی وضعیت رشد اقتصادی کشور و سطح رفاه مردم است. دشمن سعی دارد تا با دستکاری در کار این سیستم در ابتدا نظم آن را برهم بزند و هرج و مرج ایجاد کرده و با این کار در کار سیستم خلل ایجاد کند و در نهایت موجب ضعف سیستم و نابودی آن گردد.

تحریم ها چیز تازه ای در دنیا نیستند و همواره توسط برخی کشور ها بر برخی دیگر تحریم ها و محدودیت هایی وضع میشده است و  تحریم شونده نیز در پاسخ به آن تحریم ها واکنش هایی داشته است. در ایران نیز پس از پیروزی انقلاب با بهانه های مختلف تحریم هایی وضع شده و تا امروز ادامه داشته است ولی تحریم های دور جدید با تحریم های گذشته یک تفاوت جدی دارد . تمام تحریم های گذشته به صورت موضعی اعمال میشده است مانند بلوکه کردن اموال و دارائی های ایران در سایر کشورها، ولی تحریم های دور جدید هدف خود را کل اقتصاد ایران قرار داده است. ایجاد خلل در گوشه ای از کار سیستم ،مشکل زاست ولی بدتر از آن اختلال در کار کل سیستم است.

تحریم ها با توجه به اهداف خود به گونه های مختلف و در حوزه های مختلف اعمال میشوند. مثلا ممکن است اقتصادی باشند و یا اجتماعی و یا اینکه باعث انزوای سیاسی یک کشور شوند. انتخاب نوع تحریم به کشور تحریم شونده و ضعف ها و قوت های او بستگی دارد. غرب و آمریکا در حوزه های مختلف سعی در تضعیف نظام داشتند که در همه ی حوزه ها ناکام مانده اند. از جنگ فیزیکی و آشوب گرفته تا تهاجم فرهنگی. آنها طی یک کار مطالعاتی به بررسی علل شکست خود در این حوزه ها پرداخته اند و سر چشمه ی تمامی این شکست ها را پیوند عمیق بین مردم  و حکومت یافته اند. حال دشمن حیطه ی اقتصاد ایران را به دلیل وجود ضعف های فراوان و کهنه در آن مناسب یافته و میخواهد با مختل کردن آن،موجبات نارضایتی مردم را ایجاد کرده و از این طرق مردم را از نظام دلزده کند تا اینکه از حمایتش دست بردارند، چرا که آنچه باعث قدرت سیاسی ایران در جهان است برخوردار بودن نظام از حمایت های مردمی است. تمام کارهایی که برای به نتیجه نرسیدن این هدف ها در حوزه ی اقتصاد انجام میشود در اقتصاد مقاومتی جای گرفته است.

در واقع اقتصاد مقاومتی مقوّم نظام سیاسی است و باید هماهنگ با نظام حکومت اسلامی باشد. در این راه باید بسیار هوشیارنه عمل کرد و نکته ی مهم در این راه  بصیرت افزایی در مردم است. آگاه کردن مردم از شرایط موجود میتواند تمام این اهداف شوم  را ناکام بگذارد چرا که مقصود اصلی تحریم ها مردم هستند و سایر مقولات، ابزاری برای رسیدن به این هدف هستند. تجربه سایر کشور ها مانند تایوان،ژاپن،یوگوسلاوی،یونان،ایتالیا و سایر کشورها در زمینه تحریم نیز این موضوع را به خوبی نشان میدهد که در هر کدام از این کشورها که مردم به راه خود ایمان داشته و سختی های تحریم را تحمل کردند تحریم ها بی اثر شده و حتی برداشته شده است. اقتصاد مقاومتی نیز طرحی هوشیارانه در این جهت است. ضمنا تحریم ها فقط باعث ایجاد خلل در اقتصاد کشور تحریم شونده نمی شوند بلکه اثرات نامطلوبی بر جهان و اقتصاد کشور تحریم کننده نیز دارد که میتوان از این حربه استفاده کرده و بر علیه خود کشور تحریم کننده از آن استفاده کرد.(مانند عرضه ی نفت توسط ایران)

بر اساس توضیحات فوق واضح است که در یک دسته بندی کلی اقتصاد مقاومتی شامل سه حیطه ی شناخت خود،شناخت دشمن  و در نهایت اعمال سیاست ها و تدابیر مناسب می باشد. لازم به ذکر است که دو مرحله ی اول بسیارحائض اهمیت بوده و نقش محوری را بر عهده دارد چرا که در صورت نداشتن شناخت کافی از صورت مسئله،حل صحیح و مناسب آن ممکن نخواهد بود. به دلیل تفصیلی بودن موضوعات در نوشتارهای آتی به بررسی تفصیلی هر یک از این مقولات خواهیم پرداخت.

خلاصه آنکه تحریم ها سعی دارند با ایجاد خلل در اقتصاد و ملتهب کردن اوضاع به مردم فشار آورده و از داخل باعث ایجاد شکاف بین مردم و حکومت شده و یک انقلاب خودجوش را ایجاد کند و از این طریق بتواند موجب تغییر رفتار مقامات سیاسی و یا حتی فروپاشی حکومت شود. اقتصاد مقاومتی سعی میکند با درک شرایط و شناخت اوضاع، به کمک ابزار های اقتصادی مانع از تحقق این هدف شود. واضح است که در چنین شرایطی نهضت های مشابهی در سایر زمینه ها لازم است اما حیطه ی اصلی همان اقتصاد است. در این راه لازم است مردم را همراه خود کرده  و با شناخت نقاط ضعف خود به ترمیم آنها پرداخته و با دیدی بلند تر با شناخت نقاط ضعف حریف و نقاط قوت خود دست به تهاجم زد. از این مننظر اقتصاد مقاومتی صرفا منفعلانه و بسته نیست بلکه دیدی پویا و تهاجمی نیز دارد.